Oddział łódzki PTL powstał w maju 1950 roku. Prezesem oddziału od momentu jego powstania aż do 1970 roku była prof. dr Kazimiera Zawistowicz-Adamska.
W pierwszych latach działalności Oddział prowadził badania naukowe, które wiązały się przeważnie z regionem łódzkim oraz z początkowymi pracami przy tworzeniu Polskiego Atlasu Etnograficznego. Badania atlasowe prowadzono najpierw na zlecenie Zarządu Głównego PTL, a następnie Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN.
Oprócz badań etnograficznych, prowadzonych pod ogólnym kierownictwem prof. K. Zawistowicz-Adamskiej, w początkowym okresie istnienia oddziału, podejmowane były również poszukiwania archiwalne z zakresu tzw. etnografii historycznej, prowadzone pod kierunkiem prof. dr hab. B. Baranowskiego, dotyczące kultury materialnej, sztuki, ruchów społecznych, życia rodzinnego, lecznictwa, wierzeń i czarów w regionie środkowopolskim.
W roku 1959 ukazał się pierwszy tom „Łódzkich Studiów Etnograficznych”, ukazujących się od odtąd regularnie co roku.
Zdobywana w czasie badań wiedza była przekazywana przez członków oddziału bądź prelegentów zapraszanych z innych ośrodków. Były to odczyty dobrane tematycznie w cykle poświęcone m.in. egzotyce, badaniom kultury ludowej w różnych krajach Europy, roli folkloru w kulturze współczesnej oraz wykłady poświęcone m.in. technikom rękodzielniczym: tkactwu, garncarstwu, obróbce metali i drewna.
W 1972 roku Oddział zorganizował Konkurs Robotniczej Łodzi.
W 1974 roku podjął akcję badawczą rejestrującą stan kultury ludowej na terenach Bełchatowskiego Okręgu Górniczo-Energetycznego. Również w 1974 roku rozpoczęto badania wśród Kaszubów Bytomskich, które dotyczyły kształtowania się świadomości narodowej. Łódzki Oddział prowadził także badania w opoczyńskim i w sieradzkim; wraz z ówczesną Katedrą Etnografii organizował pokazy filmów, wystawy oraz sesje naukowe.
Siedziba Oddziału znajduje się w budynku Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Łódzkiego.
Liczba członków Oddziału wynosi obecnie 67 osób.
Na podstawie Kroniki Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.